'Vaak is naar school gaan al een doel'

Bank in de klas

Nadat Jeroen Jansen de pabo-opleiding afrondde reisde hij van hot naar het om in te vallen voor zieke basisschool docenten. Totdat hij werd aangenomen bij Yulius Onderwijs. Daar zag hij dat het de kleine stapjes zijn waar je van moet genieten. “Vaak is naar school gaan al een doel.”

In het midden van de klas staat een bruine, leren bank. Daar mogen de leerlingen van Jansen even bijkomen of uitrusten tussendoor. “Zodra leerlingen horen dat ik ze les kom geven, vragen ze of ik de bank mee neem.” Vaak hebben de kinderen al een lange ochtend achter de rug, voordat ze überhaupt op school aankomen, vertelt Jansen. “Toen ik begon bij het Yulius zei ik meteen, ‘Ik wil een bank in de klas.’ De leerlingen komen met zoveel bagage binnen. De rit in de taxi is voor sommigen al erg heftig.

Het werkt, aldus Jansen. Daarnaast levert het ook grappige taferelen op. “De eerste dag nam een van de leerlingen een kussen en dekentje mee”, vertelt hij lachend. Dat leerlingen tussendoor pauze kunnen nemen, vindt hij belangrijk. Kinderen die rust nodig hebben, mogen tussendoor even in de stilteruimte werken. Kinderen die energie in overvloed hebben, mogen buiten een rondje lopen.

Veranderen

“Langzaam komen de kinderen van de bank af”, aldus Jansen. Als voorbeeld vertelt hij een anekdote uit het boek De vrijheid van de Sudbury Valley School. Op die school zijn de kinderen zelf de initiatiefnemer in het leerproces, een methode waar Jansen veel heil in ziet. “Een jongen heeft daar een jaar lang op de bank gelegen. Vanaf de bank lag hij alles en iedereen te observeren. Na een jaar zei hij: ‘Volgens mij moeten er dingen veranderen.’ In dat jaar waren hem allerlei dingen opgevallen die beter konden. Vervolgens is hij heel actief binnen de school geworden.”

De kinderen in de klas van Jansen zijn kinderen die in het regulier onderwijs niet mee kunnen komen. Dit kan zijn vanwege hun gedrag of vanwege een stoornis. “Ik vind het belangrijk dat de kinderen zich thuis voelen in de klas. Vaak is naar school gaan al het doel.”

Rots & Water

Om de kinderen te leren omgaan met conflictsituaties, gebruikt hij de Rots & Water training die hij heeft gevolgd. De rots staat voor de kracht in jezelf en je eigen weg gaan, terwijl water staat voor hoe je in verbinding staat met de omgeving. “Het draait om zelfbewustwording. Rots is hard en water is zacht.” Jansen doet een stap naar achter en illustreert de vloeibare beweging die water maakt. “In conflictsituaties is het belangrijk om niet ergens hard tegenin te gaan, maar mee te bewegen.”

Wat volgens hem ook helpt, is de keuze bij de leerlingen laten. “Ik ben heel erg voor het leren vanuit de leerling. Ik wil ze helpen, maar ze moeten het uiteindelijk zelf doen. In het reguliere onderwijs mag je in groep 1 en groep 2 zelf kiezen wat je wilt doen. In groep 3 wordt dat je geleerd. Dat vind ik jammer. Een van mijn leerlingen heeft laatst de boekenkast helemaal gesorteerd. Op naam van de schrijver. Hij is heel handig in dat soort dingen. Dan laat ik hem dat doen. Hem forceren zijn neus in de boeken te steken op het moment dat zijn hoofd daar helemaal niet naar staat, heeft geen zin.”

Flexibel

Als je in het speciaal onderwijs werkt, moet je flexibel zijn, vindt hij. Op dat gebied gaat het volgens Jansen weleens mis. “Er zijn een aantal nieuwe collega’s geweest, die meteen weer weg waren. Die wilden gewoon hun lesjes geven. Elke dag is anders op het speciaal onderwijs. Soms kom ik helemaal niet toe aan de les die ik gepland had, maar dat is niet erg. Als je van de leerlingen dingen gaat verwachten die ze niet kunnen, krijg je ze tegen je.”

Hij is niet snel stuk te krijgen, want als hij zich voorbereid op wat er mis kan gaan, schiet hij in het moment zelf niet in de stress. “Waarom zou ik boos worden? Veel kinderen gedragen zich op een bepaalde manier. Dat is niet omdat ze zich zo willen gedragen, maar vanwege een bepaalde stoornis. De leerlingen kunnen soms verbaal erg tekeergaan tegen elkaar. Achteraf beseft de leerling zich dan wat er gebeurd is. Dat is heel zielig om te zien, want het is pure onmacht. De kinderen kunnen niet anders reageren op zo’n moment.”

De docent vindt dat je niet te hoge verwachtingen van de kinderen moet hebben. “Maar je moet er ook niet onder gaan zitten. Ik probeer de kinderen zo hoog mogelijk op te tillen. Het zijn de kleine stapjes waar je voor moet gaan. Het is niet handig om te denken dat het vandaag misschien wel goed gaat, want dat is vaak niet zo. Zorg er altijd voor dat je maatregelen neemt. Ik heb altijd een paraplu bij me, voor het geval dat het regent. Dan pas valt het me op hoe weinig het regent.”

Geschreven door Liselot van der Klift