Event SamenSterk010 voor een veiliger Rotterdamse onderwijsomgeving

Gedragsdeskundige Kees van Overveld: ‘Let op de tien- tot twaalfjarigen!’

Onderwijsprofessionals uit het Rotterdamse basis-, voortgezet (gespecialiseerd) onderwijs en mbo bespraken op donderdag 10 oktober 2024 met vertegenwoordigers van Politie, HALT, JOZ en de gemeente Rotterdam hoe ze beter kunnen samenwerken voor een veiligere school en schoolomgeving. Ze deden dat onder leiding van dagvoorzitter Sander de Kramer.

Voorop stond dat het met de meeste Rotterdamse jongeren goed gaat. De convenantpartners hebben echter zorgen over een beperkte groep leerlingen en studenten met wie het niet vanzelf goed gaat. Dat blijkt onder andere uit berichten in de media over toegenomen wapenbezit en agressie door jongeren. Ook al is dit een probleem dat de hele maatschappij aangaat, het onderwijs heeft hier ook mee te maken en wil zijn verantwoordelijkheid nemen, in goed overleg met de ouders. Daarom is eerder een veiligheidsconvenant gesloten in Rotterdam, en werd de conferentie SamenSterk010 gehouden op 10 oktober.

Wat is er aan de hand met een deel van de jeugd?
Na de wervelende opening door Sander de Kramer schetste pedagoog en gedragsdeskundige Kees van Overveld eerst wat er volgens hem aan de hand is met een deel van de jeugd en wat eraan te doen is. Hij kon geen vrolijkstemmend verhaal toezeggen. Volgens hem is er de laatste vijf jaar namelijk sprake van toenemende criminaliteit onder 10- tot 14-jarigen. Ook blijkt uit onderzoek dat 15 procent van de leerlingen over een wapen (mes of vuurwapen) beschikt. Van Overvelds verkenning
van dit onderwerp leidde tot het overzichtswerk: Scholen op scherp – Kinderen en jongeren met wapens in en rond de school.
Hij drong er bij alle aanwezige professionals op aan om meer oog te hebben voor de twaalfminners. ‘Het begint al op de basisschool.’ Daarop attendeerden ook de vertrouwensinspecteurs van de Onderwijsinspectie de afgelopen vier jaar in hun rapporten waarin de toename van geweld ter sprake komt.

‘De pleintjes verdwijnen’
Op basis van gesprekken met politiemensen verwacht Van Overveld steeds vaker bedreigingen aan het adres van scholen. Die bedreigingen blijken te werken, redeneerde hij, ‘de bedreigers krijgen de aandacht die ze willen hebben. Ze vinden het kicken om een school de stuipen op het lijf te jagen.’ De online wereld heeft een grote invloed op jongeren, stelde Van Overveld. ‘De pleintjes waarop vroeger buiten gespeeld werd, verdwijnen; sociale media zijn ervoor in de plaats gekomen. Een gemiddelde jongere volgt 26 platforms als Instagram, Snapchat, Discord, Telegram en TikTok. Ik noem het een moreel niemandsland; er is geen volwassene bij aanwezig. De kloof tussen volwassenen en jongeren wordt op dit gebied steeds groter.’

Aanbevelingen
Een voor de hand liggende aanbeveling van Van Overveld was: verdiep je in de online wereld. Dit waren zijn andere aanbevelingen:

• Investeer in een preventieve aanpak met sociaal-emotioneel leren op scholen en neem daarvoor een voorbeeld aan het basisonderwijs, dat hier inmiddels goed in is,
• Geef jonge mensen een stem (praat met hen, luister naar hen),
• Ga op zoek naar positieve rolmodellen in de wereld van de muziek en sport, zoals de Middelburgse rapper Cycz.

Dialoogsessies
Aan zeventien dialoogtafels bespraken de uitgenodigde convenantpartners vervolgens hun knelpunten, behoeften, successen en aanbevelingen rondom elf thema’s uit het convenant Veiligheid in en om het onderwijs. Eén van deze dialoogtafels werd in z’n geheel bemenst door jongeren. Alle aanbevelingen uit de dialoogsessies worden gebundeld en daarna aangeboden aan de gemeente Rotterdam en de convenantpartners. Deze aanbevelingen zorgen voor aanscherping en aanvulling van de werkagenda uit het convenant.

Panelgesprek
Het evenement werd afgesloten met een panelgesprek, daaraan deden ook twee jongeren mee. Zij maakten duidelijk dat gezien worden, met hen praten en naar hen luisteren belangrijk is om zich thuis en veilig te voelen op hun school. Ze merken graag respect bij de teamleden.
‘In contact blijven met elkaar’ is volgens Sander de Kramer de samenvatting van dit punt. Andere panelleden drongen aan op meer samenwerking in de hele onderwijsketen van basisonderwijs, voortgezet onderwijs, mbo, hbo en universiteit. Dat is ook de strekking van het Marokkaanse spreekwoord: Met één hand kun je niet klappen, vertelde een vrouwelijk panellid.
Het laatste woord was voor Kees van Overveld: ‘Het probleem van agressie en wapenbezit is een onderwerp voor de hele maatschappij. Het onderwijs is geen eigenaar van dit probleem. Daarom ligt de oplossing ook op het bordje van de maatschappij.’

Algemeen directeur Yulius onderwijs Marieke de Kreek:
“Steeds meer jongeren voelen zich onveilig of vertonen onveilig gedrag, en dat komt vaak doordat ze zich niet veilig voelen. Dit gebeurt op straat, op social media, in het openbaar vervoer en bij de sportclub en dat heeft zijn weerslag in en om de school.

Daarom is het belangrijk dat we samen zorgen voor onze leerlingen en jongeren. We moeten duidelijke afspraken maken over hoe we de veiligheid kunnen behouden en verbeteren. Dit geldt niet alleen voor de leerlingen, maar ook voor de leraren, zodat iedereen zich veilig en gewaardeerd voelt en zich goed kan ontwikkelen.

Onze aanpak gaat niet over straffen en belonen. Natuurlijk moeten er grenzen zijn en duidelijke regels over wat er gebeurt als die worden overschreden, maar het belangrijkste is dat we werken vanuit vertrouwen in onze jongeren. Ze zijn belangrijk, ze doen ertoe, en samen met hen, hun ouders en de partners van het convenant maken we  uitvoeringsafspraken. Zo dragen we samen bij aan een fijne en veilige samenleving voor iedereen.

Tijdens het Samensterk010 evenement gingen onderwijsprofessionals, jongeren, ouders, politie, jongerenwerk, beleidsmedewerkers en andere betrokkenen met elkaar in gesprek over dit thema. Een zeer belangrijke stap om ons doel te bereiken en samen sterk te staan voor een veilig Rotterdam.“

Context
De conferentie ‘SamenSterk010’ werd georganiseerd door de schoolbesturen Yulius Onderwijs, BOOR, CVO en SARO. In 2023 ondertekenden de gemeente Rotterdam, het voortgezet (gespecialiseerd) onderwijs, het middelbaar beroepsonderwijs en de Politie, HALT, JOZ en het OM het convenant Veiligheid in en om het onderwijs 2023 – 2027.

Na de ondertekening van het convenant is er een bijeenkomst gehouden voor bestuurders van de 25 convenantpartners.
In 2022 vond er een conferentie plaats over agressie en wapenbezit onder Rotterdamse jongeren, en zijn er simulaties gehouden om scholen goed te leren omgaan met situaties waarin sprake is van fysieke agressie en wapenbezit.
Voor scholen die zich willen oriënteren op het onderwerp veiligheid is er destijds een werkwijzer beschikbaar gesteld om met collega’s te bespreken.

Meer informatie: www.samensterk010.nl

Tekst: Anja de Zeeuw